Greenwashing - rozpoznawanie i unikanie ryzyka

TREŚĆ

• Odpowiedzialność społeczna jako USP
• Ryzyko związane z greenwashingiem
• Unikanie ryzyka - wykorzystywanie szans
• Zastosowanie rozporządzenia w sprawie taksonomii
• Przejrzystość
• Wdrażanie przepisów
• Stosowanie systemów zarządzania
• Analiza ryzyka i ocena ryzyka
• Ryzyko greenwashingu - podsumowanie
• DQS - Co możemy dla Ciebie zrobić?

Odpowiedzialność społeczna jako USP

W przeciwieństwie do przeszłości, coraz więcej konsumentów, a także inwestorów prywatnych i instytucjonalnych, chce, aby ich inwestycje finansowe były zrównoważone w kompleksowym sensie. Innymi słowy, sami chcą wziąć na siebie pewną odpowiedzialność społeczną. Rynek coraz częściej bierze to pod uwagę, oferując odpowiednie produkty i usługi, które są reklamowane za pomocą pieczęci lub logo z terminami takimi jak "neutralny dla klimatu", "zrównoważony", "ekologiczny" lub "sprawiedliwy".

Jednak nieprzemyślane stosowanie takich terminów przez firmy i możliwe domniemanie zwykłego prania ekologicznego produktu niesie ze sobą pewne ryzyko, w tym bezpośrednio dla kierownictwa organizacji. Aby uniknąć wprowadzenia w błąd w kontekście greenwashingu, każda organizacja powinna posiadać podstawową wiedzę na temat aspektów regulacyjnych, które mogą wymagać uwzględnienia. Tematy te zostały pokrótce przedstawione poniżej.

Ryzyko związane z greenwashingiem

Ryzyko związane z nieuczciwą konkurencją

Sekcja 1 niemieckiej ustawy o nieuczciwej konkurencji (UWG) ma na celu ochronę konkurentów, konsumentów i innych uczestników rynku przed nieuczciwymi praktykami biznesowymi. Odnosi się to do wszelkich działań podejmowanych przez osobę na korzyść własnej lub cudzej firmy przed, w trakcie lub po transakcji biznesowej, które są bezpośrednio i obiektywnie związane z promowaniem sprzedaży lub zakupu towarów lub usług lub z zawarciem lub wykonaniem umowy dotyczącej towarów lub usług.

Zgodnie z sekcją 3 UWG nieuczciwe działania handlowe są zabronione. Działania handlowe, które są skierowane do konsumentów lub docierają do nich, są nieuczciwe, jeżeli nie są zgodne ze starannością przedsiębiorcy i mogą znacząco wpłynąć na zachowanie gospodarcze konsumenta. Ponadto w załączniku wymieniono łącznie 36 (sic!) czynów handlowych, które są zawsze niezgodne z prawem.

Podobnie, zgodnie z UWG, każdy, kto narusza przepisy ustawowe, które mają również na celu regulację zachowań rynkowych w interesie uczestników rynku, a naruszenie może znacząco naruszyć interesy konsumentów, innych uczestników rynku lub konkurentów, działa nieuczciwie (sekcja 4).

Za nieuczciwe działanie uznaje się również działanie handlowe wprowadzające w błąd, które zawiera nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd informacje o okolicznościach wymienionych w sekcji 5 (2) numery 1 - 7 lub wprowadza w błąd konsumenta / uczestnika rynku poprzez zatajenie istotnych informacji.

W związku z tym, jeśli produkt jest reklamowany z niedokładnymi informacjami na temat jego zrównoważonego rozwoju, uprawnione organy (patrz sekcja 8 (3) nr 3) mogą zostać pozwane o wydanie nakazu sądowego w związku z wprowadzającą w błąd reklamą. Konsekwencje prawne tych naruszeń obejmują odszkodowanie (sekcja 9), absorpcję zysków (sekcja 10), karę umowną (sekcja 13a), karalną reklamę (sekcja 16) i grzywny (sekcje 19, 20).

Ryzyko związane z gwarantowanymi cechami w umowie

Cecha jest uznawana za gwarantowaną, jeśli strona umowy wskazuje, że jest prawnie odpowiedzialna za faktyczne istnienie cechy produktu lub usługi. To, czy faktycznie ma to miejsce w przypadku stwierdzeń takich jak "zrównoważony" lub "neutralny dla klimatu", będzie musiało zostać ocenione w zależności od okoliczności. Konsekwencją prawną może być odstąpienie od umowy ("Wandelung"), obniżenie pierwotnie uzgodnionej ceny lub odszkodowanie za niewykonanie umowy.

Pośrednio, oczywiście, należy również wziąć pod uwagę możliwe konsekwencje utraty reputacji.

Ryzyko wynikające z podstępnego wprowadzenia w błąd - § 123 BGB

Takie oszustwo ma miejsce, gdy ktoś celowo powoduje, że inna osoba popełnia błąd ("Irrtum") w celu nakłonienia jej do złożenia oświadczenia woli ("Willenserklärung"). Oszustwo może być spowodowane fałszywym przedstawieniem faktów, ale także zwykłym zatajeniem faktu. Podstępne wprowadzenie w błąd może również wystąpić w przypadku tzw. oświadczeń w błękicie - tj. składania nieprawdziwych oświadczeń, na przykład o pewnych cechach, bez żadnych faktycznych dowodów.

Taka umowa (np. nieprawidłowo złożone oświadczenie woli) byłaby nieważna, a zatem umowa nie zostałaby zawarta. W razie potrzeby wzajemne świadczenia musiałyby zostać zwrócone, a oszukana strona byłaby również uprawniona do odszkodowania.

Ryzyko związane z oszustwem - § 263 StGB

Zgodnie z tym przepisem każdy, kto z zamiarem uzyskania bezprawnej korzyści majątkowej dla siebie lub osoby trzeciej, wyrządza szkodę majątkową innej osobie poprzez stworzenie lub utrzymanie błędu za pomocą fałszywych pozorów lub poprzez zniekształcenie lub zatajenie prawdziwych faktów, podlega karze pozbawienia wolności do lat pięciu lub karze pieniężnej. Jest to szczególnie istotne w związku z "zielonymi" produktami finansowymi, ale może mieć również zastosowanie do wszystkich innych produktów lub usług.

Ryzyko związane z oszustwami inwestycyjnymi zgodnie z § 264a StGB

Oprócz odpowiedzialności karnej za oszustwo, która może mieć pierwszeństwo, odpowiedzialność karna za oszustwo inwestycyjne może być również rozważana w przypadku greenwashingu inwestycji. Obecnie prowadzone są pierwsze oficjalne dochodzenia w sprawie możliwego znaczenia karnego fałszywych oświadczeń składanych przez organizacje na temat ich produktów, działań i usług. Przykładem tego jest przeszukanie w notowanej na giełdzie Grupie DWS pod koniec maja 2022 r. w związku z podejrzeniem oszustwa inwestycyjnego poprzez "greenwashing".

W tym kontekście należy zauważyć, że skazanie za jedno lub więcej przestępstw może skutkować karą pozbawienia wolności na okres co najmniej jednego roku, co oznacza, że dana osoba nie może już być dyrektorem zarządzającym niemieckiej spółki akcyjnej ("GmbH") lub członkiem zarządu spółki akcyjnej (zob. art. 6 ust. 2 GmbHG* i art. 76 ust. 3 AktG*).

Istotne dla oceny ryzyka korporacyjnego jest również to, że art. 264a StGB* jest przestępstwem urzędowym, co oznacza, że każdy jest uprawniony do zgłaszania podejrzeń. Oznacza to, że w szczególności stowarzyszenia ekologiczne i organizacje pozarządowe mają możliwość wniesienia oskarżenia w przypadku podejrzenia o "greenwashing" na rynku inwestycji kapitałowych.

Ryzyko wynikające z § 823 ust. 2 BGB w połączeniu z § 264a StGB

Ze względu na klasyfikację § 264a StGB również jako prawa ochronnego w rozumieniu § 823 ust. 2 BGB, wypełnienie przestępstwa oszustwa inwestycyjnego prowadzi również do cywilnoprawnych roszczeń odszkodowawczych, tj. do skumulowanego ryzyka, które może mieć znaczenie m.in. w ocenie ryzyka przedsiębiorcy na poziomie wysokości szkody.

Jak można zapobiegać greenwashingowi?

Kwestia konsekwencji prawnych greenwashingu idzie w parze z pytaniem, w jaki sposób firmy mogą uniknąć wyżej wymienionych ryzyk podczas reklamowania produktów lub usług, lub przynajmniej zminimalizować je do akceptowalnego ryzyka netto. Ma to bezpośredni wpływ na obszary środowiskowe, społeczne i zarządzania (ESG) w zakresie wyznaczania strategicznego kursu. Jak więc można zapobiegać greenwashingowi?

Unikanie ryzyka związanego z greenwashingiem - stosowanie kryteriów rozporządzenia w sprawie systematyki

Rozporządzenie w sprawie systematyki Unii Europejskiej (UE) 2020/852 klasyfikuje w UE, które rodzaje działalności gospodarczej mają być klasyfikowane jako zrównoważone środowiskowo, na jakich warunkach i w jakim stopniu.

Dzieje się tak w przypadku, gdy szkody wyrządzone środowisku przez daną działalność gospodarczą przewyższają korzyści dla środowiska. (zob. motyw 40).

Zgodnie z art. 3 ma to miejsce, jeżeli działalność gospodarcza

• wnosi znaczący wkład w osiągnięcie co najmniej jednego z celów środowiskowych określonych w art. 9 zgodnie z art. 10-16 (łagodzenie zmiany klimatu/adaptacja - art. 10 i 11, zrównoważone wykorzystanie i ochrona zasobów wodnych i morskich - art. 12, przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym - art. 13, zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola - art. 14, ochrona i odbudowa różnorodności biologicznej i ekosystemów - art. 15 oraz działania wspomagające - art. 16)
• nie powoduje znaczącej szkody dla co najmniej jednego z celów środowiskowych określonych w art. 9, zgodnie z definicją w art. 17;
• jest prowadzone zgodnie z minimalnym poziomem ochrony określonym w art. 18; (oraz)
• kryteria oceny technicznej przyjęte przez Komisję zgodnie z art. 10 ust. 3, art. 11 ust. 3, art. 12 ust. 2, art. 13 ust. 2, art. 14 ust. 2 (N.B.). oraz) art. 15 ust. 2.

Przejrzystość

Wymogi dotyczące przejrzystości określone w art. 6 (Przejrzystość informacji udzielanych przed zawarciem umowy i okresowych sprawozdań dotyczących produktów finansowych promujących aspekty środowiskowe), art. 7 (Przejrzystość informacji udzielanych przed zawarciem umowy i okresowych sprawozdań dotyczących innych produktów finansowych) oraz art. 8 (Przejrzystość oświadczeń niefinansowych spółek) to kolejne aspekty, które należy rozważyć w kontekście unikania greenwashingu.

Rozporządzenie ma bezpośrednie zastosowanie do wszystkich spółek podlegających obowiązkowi złożenia oświadczenia niefinansowego (raportu zrównoważonego rozwoju) oraz do uczestników rynku finansowego, którzy dostarczają produkty finansowe (art. 1 ust. 2). Jest to jednak również ważne źródło informacji i wskazówek dla wszystkich organizacji, które nie są objęte bezpośrednim zakresem rozporządzenia w odniesieniu do zakresu, w jakim produkt / działalność / usługa mogą być klasyfikowane i opisywane jako zrównoważone środowiskowo.

Warto zauważyć, że nowa dyrektywa w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSRD) (UE) 2022/264, która została przyjęta w listopadzie 2022 r. i weszła w życie w styczniu 2023 r., gruntownie zmieni zarówno zakres i rodzaj sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju, jak i grupę przedsiębiorstw podlegających temu obowiązkowi. Dyrektywa musi zostać transponowana do prawa krajowego do 6 lipca 2024 roku. W Niemczech ma to nastąpić m.in. poprzez zmiany w niemieckim kodeksie handlowym (HGB), który zawiera już odpowiednie regulacje w sekcjach 289a i następnych.

Rozporządzenia wykonawcze

Obecnie wydano również kilka rozporządzeń wykonawczych do rozporządzenia w sprawie taksonomii. Aby odpowiedzieć na pytanie, które rodzaje działalności gospodarczej należy sklasyfikować jako zrównoważone środowiskowo, na jakich warunkach i w jakim zakresie, rozporządzenie (UE) 2021/2139 określa kryteria oceny technicznej, na jakich warunkach można założyć, że działalność gospodarcza wnosi znaczący wkład w łagodzenie zmiany klimatu/adaptację do niej.

Inne rozporządzenia wykonawcze regulują szczegóły dotyczące wymogów ujawniania informacji w związku ze złożeniem oświadczenia niefinansowego (raportu zrównoważonego rozwoju).

Ze względu na rozporządzenie w sprawie taksonomii, jego rozporządzenia wykonawcze i oczekiwaną transpozycję CSRD do prawa krajowego oraz możliwe konsekwencje nieodpowiedniego wdrożenia tych wymogów, można również założyć, że ryzyko musi być brane pod uwagę w ramach systemu wczesnego wykrywania ryzyka zgodnie z § 91 AktG*, § 1 StaRUG* i § 317 HGB*.

Stosowanie systemów zarządzania

Oprócz istniejących obowiązków i środków mających na celu ich wypełnienie w tym kontekście, należy również rozważyć zastosowanie uznanych i uznanych na arenie międzynarodowej systemów zarządzania, takich jak ISO 9001 (zarządzanie jakością), ISO 14001 (zarządzanie środowiskowe) lub ISO 26000 (zrównoważony rozwój). Na przykład, w ocenie sankcji korporacyjnych lub osobistych, takich jak grzywna korporacyjna, istotne mogą być również działania samooczyszczające podejmowane przez firmę po wykryciu wykroczenia (takie jak wprowadzenie kompleksowych środków zgodności i systemu informowania o nieprawidłowościach).

Firmy, które wykorzystują jedną lub więcej z wymienionych norm ISO do zarządzania swoją strukturą organizacyjną i operacyjną, powinny znać odpowiednie rozdziały normy z Harmonized Structure, dzięki którym takie aspekty stają się częścią procesów w organizacji.

Analiza i ocena ryzyka

Dotyczy to między innymi Analiza ryzyka i ocena ryzyka w ramach której (z opcjonalnym wykorzystaniem metod opisanych w normie ISO 31010 [Zarządzanie ryzykiem - Procedury oceny ryzyka]) wyżej wymienione ryzyka mają być określane i oceniane w odniesieniu do konkretnej organizacji pod kątem prawdopodobieństwa wystąpienia i zakresu szkód, z uwzględnieniem oczekiwań zainteresowanych stron i wymogów regulacyjnych wymienionych powyżej. Konieczne może być również uwzględnienie aspektów kumulacji ryzyka (np. konsekwencji prawnych wynikających zarówno z prawa karnego, jak i prawa prywatnego).

W zależności od wyniku ustalonego ryzyka brutto, konieczne może być zastosowanie środków minimalizujących ryzyko w celu osiągnięcia poziomu akceptowalnego ryzyka netto lub ryzyka akceptacji. Z kolei aspekty regulacyjne, takie jak kary lub grzywny, wymogi licencyjne, oficjalne opcje interwencji, takie jak zakaz itp. muszą być brane pod uwagę, ponieważ określają one już ryzyko akceptacji społecznej jako wiążące zobowiązanie.

W oparciu o zidentyfikowane w ten sposób środki należy następnie określić obowiązki w zakresie wdrażania i monitorowania tych środków. Zaleca się wykorzystanie matrycy RASCI (Responsible, Accountable, Support, Consulted, Informed) w celu zidentyfikowania i zdefiniowania wszystkich ról i obowiązków poszczególnych stron zaangażowanych we wdrażanie działań.

Ryzyko greenwashingu - podsumowanie

Ze względu na zwiększoną gotowość do przyjęcia odpowiedzialności społecznej ze strony dużej części społeczeństwa obywatelskiego i gospodarki, wzrasta również zainteresowanie i świadomość wiarygodnych oświadczeń dotyczących zrównoważonego rozwoju produktów, działań i usług, nie tylko w Niemczech. Ponieważ organizacje wdrażają obecnie wiele dobrych, zrównoważonych środków i projektów i słusznie chcą to ujawnić, działania te powinny być poddawane zróżnicowanej analizie w świetle wyżej wymienionych aspektów, aby z wyprzedzeniem uniknąć ryzyka wynikającego z oskarżeń o greenwashing.

Dzięki konsekwentnemu stosowaniu ustalonych międzynarodowych standardów systemu zarządzania, takich jak ISO 9001 lub ISO 14001, możliwe jest odpowiednie radzenie sobie z opisanym ryzykiem.

*Przywołane niemieckie kodeksy prawne:

GmbHG: Ustawa o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością

AktG: Ustawa o spółkach akcyjnych

StGB: Kodeks karny

StaRUG: Ustawa o ramach stabilizacji i restrukturyzacji przedsiębiorstw

HGB: Kodeks handlowy

DQS: Co możemy dla Ciebie zrobić

Jako uznana na całym świecie jednostka certyfikująca systemy zarządzania i procesy, DQS przeprowadza audyty przez ponad 30 000 dni audytowych rocznie. Nasze roszczenia zaczynają się tam, gdzie kończą się listy kontrolne audytu: Uwierz nam na słowo! Z niecierpliwością czekamy na rozmowę z Tobą i chętnie pokażemy Ci, na czym opiera się wydajność i jakość naszych audytów. Mianowicie na

• kompetentnych audytorach z uczciwością i doświadczeniem w branży
• rozwiązaniach dostosowanych do potrzeb Twojej organizacji i systemu zarządzania
• ukierunkowanej identyfikacji potencjalnych słabości i zagrożeń
• obiektywnych, zrozumiałych wynikach i istotnej pomocy w podejmowaniu decyzji
• uznawane na całym świecie certyfikaty o wysokiej akceptacji rynkowej
• monitorowanie wyników audytu/analizy, w tym testowanie skuteczności podjętych środków
• indywidualne opracowywanie i tworzenie katalogów kryteriów i systemów oceny.

Zaufanie i ekspertyza

Nasze teksty i broszury są pisane wyłącznie przez naszych ekspertów ds. norm lub wieloletnich audytorów. W przypadku jakichkolwiek pytań dotyczących treści tekstu lub naszych usług autorskich, prosimy o kontakt.