Terwijl het debat in Duitsland nog gaande is, is due diligence inzake mensenrechten in veel landen al een uitgemaakte zaak. De invoering van wettelijke verplichtingen dwingt veel bedrijven om de functie van sociale audits opnieuw te definiëren. In dit artikel bespreken we welke rol sociale audits kunnen spelen in het kader van due diligence inzake mensenrechten. Wat is er al gebeurd:In september 2017 werd het Duitse nationale actieplan voor bedrijven en mensenrechten gepubliceerd. Dit plan verplicht bedrijven om de gevolgen van hun economische activiteiten voor de mensenrechten in kaart te brengen en passende maatregelen te nemen om mogelijke negatieve gevolgen te voorkomen. Er is echter niet voorzien in sancties voor bedrijven die zich niet aan het actieplan houden - het plan is geen wet en is niet juridisch afdwingbaar. Dit is precies de leemte die de zogenaamde waardeketenwet moet opvullen.Wij hebben hier meer informatie over de voorgestelde wetgeving voor u verzameld.
Sociale audits heroverwegen
Sociale audits worden steeds vaker gebruikt om te voldoen aan de due diligence-verplichtingen van bedrijven op het gebied van mensenrechten. Dit vereist een heroverweging van de traditionele sociale audit:
- Motivatie: van vrijwillig naar wettelijk verplicht
- Functie: van een vrij definieerbare functie binnen de MVO-strategie naar een ondersteunende en diagnostische functie in een duidelijk omschreven due diligence aanpak
- Criteria: Van een vrij definieerbare gedragscode voor leveranciers naar een mensenrechtencatalogus
- Gevolgen: Van een reputatievraagstuk naar een aansprakelijkheidsvraagstuk
In het volgende gaan we dieper in op de vraag hoe sociale audits moeten worden opgezet om bij te dragen tot een effectieve naleving van de zorgplicht inzake mensenrechten.
Hoe dragen sociale audits bij tot de naleving van
due diligence inzake mensenrechten?
Bijna alle wettelijke eisen voor zorgvuldigheid op het gebied van mensenrechten vloeien voort uit de Leidende beginselen van de Verenigde Naties inzake bedrijfsleven en mensenrechten. Volgens deze beginselen moeten alle bedrijven een "due diligence-proces op het gebied van mensenrechten" ontwikkelen om "de gevolgen van hun activiteiten voor de mensenrechten in kaart te brengen, schendingen te voorkomen, de gevolgen te beperken en verantwoordelijkheid te nemen".
De Guiding Principles beschrijven niet welke rol sociale audits in dit proces kunnen spelen. Het ligt echter voor de hand dat zij in de eerste plaats helpen om de status quo in de toeleveringsketen vast te stellen en daadwerkelijke en potentiële mensenrechtenschendingen te identificeren. In dit opzicht is hun functie voornamelijk diagnostisch.
Daarnaast kunnen sociale audits ook een preventieve en zelfs corrigerende werking hebben:
- Door leveranciers te laten weten dat er inspecties kunnen plaatsvinden, worden maatregelen genomen om werknemers te beschermen.
- Voor afwijkingen die tijdens een audit worden vastgesteld, worden meestal correctieve actieplannen opgesteld.
Zoals ngo's en mensenrechtenactivisten echter terecht opmerken, zijn sociale audits alleen niet voldoende om de arbeidsomstandigheden aanzienlijk en blijvend te verbeteren. Sociale audits op zich dragen alleen bij tot de naleving van de mensenrechten wanneer rekening wordt gehouden met de auditbevindingen, follow-upmaatregelen worden genomen en de onderliggende oorzaken worden aangepakt.
Welke criteria moeten door de audit worden bestreken opdat de audit zou bijdragen tot de naleving van due diligence inzake mensenrechten?
De VN-richtlijnen zijn gebaseerd op internationaal erkende mensenrechten en internationale arbeidsnormen die zijn vastgelegd in het Internationaal Statuut van de Mensenrechten en de verdragen van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO).
Er bestaat een aantal normen en initiatieven die auditprotocollen hebben opgesteld op basis van deze documenten. Daartoe behoren algemene normen zoals Sedex SMETA en SA 8000, maar ook sectorspecifieke initiatieven zoals de Responsible Business Alliance, Together for Sustainability, Aluminum Stewardship Initiative, Farm Sustainability Assessments en vele andere.
Wat zijn de aansprakelijkheidsimplicaties voor
die sociale audits uitvoeren?
Bedrijven die geconfronteerd worden met schendingen van de mensenrechten in de toeleveringsketen lopen aansprakelijkheidsrisico's. Om de risico's tot een minimum te beperken, is het raadzaam beste praktijken te volgen. Concreet betekent dit:
- Internationale normen toepassen in plaats van uw eigen auditchecklists te ontwikkelen.
- Sluit u aan bij initiatieven van de sector, indien beschikbaar
- Accepteer alleen audits van erkende auditorganisaties (trefwoord APSCA)
- Houd u aan de follow-up procedures van de audits en documenteer zowel de corrigerende maatregelen die de gecontroleerde leveranciers hebben genomen als uw eigen maatregelen met betrekking tot de leveranciersrelatie.
DQS CFS GMBH - Duitse vereniging voor duurzaamheid
Alle vestigingen van de DQS Group hebben een gemeenschappelijk doel:
Bijdragen aan het duurzame succes van onze klanten door beoordelingen met toegevoegde waarde te leveren. Binnen de Groep bundelt DQS CFS GmbH alle certificerings- en auditdiensten op het gebied van duurzaamheid en consumentenveiligheid. Naast de certificering van kwaliteits- en productveiligheidsmanagementsystemen omvat dit ook de uitvoering van leveranciersaudits, inspecties, productcertificeringen en de verificatie van duurzaamheidsrapporten en -indicatoren.
DQS-nieuwsbrief
Dr. Thijs Willaert
Dr. Thijs Willaert is hoofd Marketing & Communicatie voor de segmenten Duurzaamheid en Voedselveiligheid. Hij is ook auditor voor de externe audit van duurzaamheidsrapporten. Zijn interessegebieden zijn duurzaamheidsmanagement, duurzaam inkopen en de digitalisering van het auditlandschap.