Enerji ile ilgili performansı iyileştirmek için etkili bir enerji yönetim sistemi çerçevesi 2011 yılından bu yana ISO 50001 standardı tarafından sağlanmaktadır. Uygulanabilirliğini iyileştirmek ve ortak ISO temel yapısıyla uyumlu hale getirmek için standart 2018 yılında kapsamlı bir şekilde revize edilmiş ve yeniden yayınlanmıştır. Standardın güncel versiyonunun hangi değişiklikleri ve iyileştirmeleri getirdiğini öğrenmek için aşağıdaki makaleyi inceleyebilirsiniz.

Enerji değerlendirmesi - ISO 50001 ne diyor?

ISO 50001'e göre enerji değerlendirmesi etkin enerji yönetimi için kritik öneme sahiptir. Revize edilmiş standart tarafından enerji planlama sürecinin "taktiksel" bir parçası olarak anılmaktadır (Ek'te Şekil A.2). Madde 3.5.5 bunu "enerji verimliliğinin, enerji kullanımının ve enerji tüketiminin verilere ve diğer bilgilere dayalı olarak analiz edilmesi, önemli enerji kullanımlarının ve enerjiyle ilgili performansın iyileştirilmesi için fırsatların belirlenmesine yol açar" şeklinde tanımlar.

Sonuçlar ne için kullanılır?

Enerji değerlendirmesinin sonuçları riskleri ve fırsatları değerlendirmek (Bölüm 6.1), enerji planlama sürecini beslemek (Madde 6.2) ve kuruluşun bağlamı hakkında bilgi sağlamak (Madde 4.1) için kullanılır. Ayrıca hedeflerin formüle edilmesi ve önceliklendirilmesi için kritik girdi sağlarlar (6.2.2).

Önemli enerji kullanımı olan alanlara daha yakından bakmak ve bu alanlar için enerji performans göstergelerini ve ilgili değişkenleri haritalamak önemlidir. Bu, enerji değerlendirmesinin bir parçası olarak dökümante edimeli ve PUKÖ döngüsü yoluyla sürekli olarak iyileştirilmelidir.

Enerji yönetiminde "ÖEK"nin dikkate alınması

İngilizce "SEU" (significant energy use) kısaltması "önemli enerji kullanımı - ÖEK" anlamına gelmektedir. Şirkette bu; tesisler, sistemler, süreçler gibi önemli enerji kullanımının gerçekleştiği alanları veya başka bir deyişle, toplam enerji tüketiminde önemli bir paya sahip olan veya enerjiyle ilgili performansı iyileştirmek için açık bir kaldıraç olan alanları ifade eder.

Önemli enerji kullanımının dikkate alınması gerekliliği, revize edilen ISO 50001 ile daha spesifik hale gelmiştir. Bu nedenle, önceki prosedür kapsamında belirlenen önemli alanlar artık ayrıntılı olarak ele alınmalıdır. Her alan için aşağıdakiler belirlenmelidir:

  • Enerji ile ilgili kişiler
  • Enerji ile ilgili performansı (anahtar rakam olarak)
  • İlgili değişkenler

Enerji değerlendirmesi - Yeni süreç

Eski standarda göre (ISO 50001:2011), enerji değerlendirmesinin ilk adımı gelecekteki enerji kullanımını ve tüketimini tahmin etmekti. Ancak bundan sonra iyileştirme fırsatlarının belirlenmesi ve önceliklendirilmesi gerekiyordu. Yeni standardın (ISO 50001:2018) gerekliliklerine göre, Madde 6.3 "Enerji değerlendirmesi" nin d) ve e) alt bölümlerinden de görülebileceği gibi, bunu tam tersi şekilde yapmak mantıklıdır. Bunun nedeni açıktır: Gelecekteki enerji kullanımını ve enerji tüketimini tahmin etmek, ancak belirlenen iyileştirme fırsatları dikkate alınabildiğinde mantıklıdır. Bu, enerji yönetimini gelecekte daha da verimli hale getirmelidir.

Etkileyen faktörler - İlgili değişkenler ve statik faktörler

ISO 50001 iki tür etkileyen faktör arasında ayrım yapar:

1. İlgili değişkenler

Üretim miktarları, hava durumu veya iç ortam sıcaklıkları gibi enerji ile ilgili performans üzerinde önemli bir etkisi olan ve değişebilme veya değişken olma özelliğine sahip sayısallaştırılabilir (ölçülebilir) faktörler.

2. Statik faktörler

Bunlar enerji ile ilgili performans üzerinde önemli bir etkiye sahiptir, ancak nispeten değiştirilemez ve tesis boyutları, portföy, ekipman veya binalar gibi önceden belirlenmiş olarak kabul edilir (Madde 3.4.8 / 3.4.9).

Kısaca ilgili gereklilikler:

  • Her bir ÖEK için ilgili değişkenler ve EnPI belirlenmelidir (bölüm.6.3).
  • EnPI ve enerjik taban çizgisinin (EnB) oluşturulmasında ilgili değişkenler ve statik faktörler dikkate alınmalıdır (6.4 / 6.5).
  • EnPI akla yatkınlık ve bağımlılık açısından kontrol edilmelidir (6.4).
  • İlgili değişkenler ve statik faktörler için uygun veriler toplanmalıdır.

"ÖEK" ile ilgili olarak nelere dikkat edilmelidir?

Değişken etkiler ile statik faktörler arasındaki ayrım önemlidir. Enerji yoğun sektörler ve bunların enerji performans göstergeleri söz konusu olduğunda değişken etkiler özel olarak dikkate alınmalıdır (Madde 6.3 ff). Statik faktörler, bir değişiklik olması durumunda enerji referans çizgisinin ayarlanmasına yol açabilir.

Örneğin, yeni bir bina inşa edilirse, portföye tamamen yeni bir ürün eklenirse (örneğin, alüminyum bileşenler) veya bir üretim hattı en son teknolojiye göre yeniden düzenlenirse, statik faktördeki bu değişiklik ilgili alan için EnB'nin ayarlanmasına yol açabilir. Tek bir şirket içinde birden fazla çıktı tabanı oluşturulmasına hala izin verilmektedir.

Enerji yönetim sistemi için anlamlı anahtar rakamlar

Uygulamadaki önemli görevler, özellikle anahtar rakamların oluşturulmasında ve doğrulanmasında ilgili değişkenlerin dikkate alınmasıdır. Önemli bir etkiye sahip değişkenler kaydedilmeli ve verileri daha fazla işlenmelidir. Veri toplama açısından bu, anlamlı sonuçlar elde etmek için diğer işletme verilerinin enerji yönetim sisteminde kullanılması gerektiği anlamına gelir.

Örneğin, "çalışma saatlerine bağlı kWh cinsinden enerji tüketimi" EnPI'ı bir şirket için anlamlı olabilir, ancak bir başkası için yalnızca ürün karışımı ve sipariş durumu dikkate alındığında enerjiyle ilgili performansın etkili bir ifadesini sağlar.

Enerji ile ilgili performansta iyileşme

ISO 50003 belgelendirme kriterlerine uygun olarak iyileştirme kanıtı sağlanmalıdır. ISO 50006'yı takiben, burada bir dizi seçenek mevcuttur, örneğin;

  • Sabit koşullar altında toplam tüketimin azaltılması
  • Temel yıla göre enerji verimliliğinde iyileşme (doğrulanmış bir anahtar rakamla temsil edilir): bir ÖEK'nin özgül tüketiminin temel yıla göre azalması
  • Enerji hedefine ulaşmada kaydedilen ilerleme
  • Uygulanan bireysel bir önlemde doğrulanabilir iyileştirme (örneğin proje göstergesi aracılığıyla temsil), kurumsal önlemler aracılığıyla eğilim değeri tespitleri, örneğin koordineli bakım veya sızıntı denetimlerinin başlatılması.

Sürekli gelişimin kanıtı

Geriye dönük gözleme özel önem verilmektedir. Örneğin, 2020 yılında bir denetim gerçekleştirilirse, şirket o zamana kadar 2019 yılı için bir gelişme gösterebilmelidir. Sürekli iyileştirme gösterebilme gerekliliği standardın mevcut versiyonunun 10.2 maddesinde yer almaktadır. Sürekli iyileştirme "performansı iyileştirmek için yinelenen bir faaliyet" olarak tanımlanmaktadır (Madde 3.4.16).

Ek A.4, sürekli iyileştirme kanıtının tüm EnPI değerlerini içermesi gerekmediğini, bu nedenle kapsamın tamamına ilişkin bir iyileştirme olmasının yeterli olduğunu açıklamaktadır. Ek A.10'a göre, yeni standart iyileştirmelerin periyodik olarak yapılması gerektiğini belirtmektedir. Önlemlerin sıklığı, kapsamı ve zaman çerçevesi şirketin bağlamına, ekonomik faktörlere ve diğer koşullara dayanmaktadır.

ISO 50003:2021'e daha fazla çapraz referans

ISO 50003'e göre, iyileştirme her ilk sertifikasyonda ve daha sonra her yeniden sertifikasyonda gösterilmelidir. Bunu yaparken, iyileştirme EnPI ile ilgili EnB karşılaştırılarak değerlendirilmelidir. Gözetim denetimleri sırasında ise doğrulamanın odak noktası iyileştirmeye yönelik tedbirlerin uygulanmasıdır. Toplam tüketimin azaltılması, yalnızca çerçeve koşulları değişmediyse veya sadece önemsiz ölçüde değiştiyse, yani ilgili değişkenler mevcut değilse kanıt olarak kabul edilebilir.

ISO 50001:2018, A.4'te belirtildiği gibi, EnMS'nin kapsamı ve sınırları dahilinde enerjiyle ilgili performansta sürekli iyileştirme göstermek, tüm EnPI değerlerinin iyileştiği anlamına gelmez. Bazı EnPI değerleri iyileşirken diğerleri iyileşmez; ancak, EnMS'nin tüm kapsamı boyunca kuruluş enerjiyle ilgili performansta iyileşme gösterir. Bu nedenle, ÖEK'ler için EnPI'lara ek olarak, bir bütün olarak kuruluş için metrikler gereklidir, çünkü tüm ISO 50001:2018 gerekliliklerinin muhatabı, sisteminde ve performansında iyileşme sağlaması ve kaydetmesi gereken "kuruluş "tur. Bu bağlamda, kuruluşla ilgili metrikler genel bir eğilim gelişimi sağlamalıdır.

Birden fazla sahası olan kuruluşlar için, her saha enerji ile ilgili performansın iyileştirilmesine eşit derecede katkıda bulunmaz. Tek bir tesise benzer şekilde, çok tesisli bir kuruluş enerjiyle ilgili performans iyileştirmesini farklı düzeylerde tanımlayabilir. Bunlar kuruluşun tamamını, münferit sahaları, sistemi, süreçleri veya ekipmanı içerebilir. Daha önce de belirtildiği gibi, kuruluş bir bütün olarak performans iyileştirmesini göstermelidir.

İyileştirme özellikle ne anlama gelmektedir?

Daha önce de belirtildiği gibi, sürekli iyileştirme kapsamında iyileştirmelerin periyodik olarak gerçekleşmesi beklenir. Burada "sürekli" belirli bir süre boyunca meydana gelen anlamına gelir, ancak kesinti aralıklarını da içerebilir ("sürekli"nin aksine, kesinti olmadan meydana gelmeyi tanımlar).

Enerjiyle ilgili performanstaki iyileşme, örneğin normalleştirilmiş enerji tüketiminde azalma veya enerji hedeflerine doğru ilerleme olarak gösterilebilir.

Örneğin, sıcaklığın önemli ölçüde değişmediği bir bölgedeki ticari bir bina için, aksi takdirde benzer koşullar altında zaman içinde azalan toplam enerji tüketimini göstermek mümkün olacaktır.

Ayrıca bir şirketin toplam enerji tüketiminin arttığı, ancak belirtilen EnPI'nın iyileştiği de düşünülebilir. Bu, ilgili bir değişkenin olduğu ve baz yükün olmadığı durumlarda basit bir ilişkidir. Örneğin, bir şirket ek ekipman satın alırsa ve bu da tüketimde genel bir artışa neden olursa, ancak bu ekipman mevcut ekipmandan önemli ölçüde daha enerji verimli ise durum böyle olacaktır.

Bir başka örnek, örneğin aşınma ve yıpranma nedeniyle yaşlandıkça enerjiyle ilgili performansında düşüş gösteren ekipmanla ilgilidir.

İşletme ve bakımın uygun şekilde yönetilmesi sonucunda performans düşüşünün geciktirilmesi veya azaltılması, kuruluşun EnPI'ları tarafından belirlenen enerjiyle ilgili performansın iyileştirildiğini gösterebilir.

Enerji yönetimi ve bir kuruluş için önemi - Vaka çalışması

Örnek şirketimiz çelik sektöründe orta ölçekli bir sanayi kuruluşudur. Kendi dökümhanesinde üretilen motor üretimi için bileşenler tedarik etmektedir. Üretim sürecinde 200 kişi çalışmaktadır (dökümhane 35, parça işleme 165 kişi). Çıktı: dökümhane alanında ayda yaklaşık 1000 ton erimiş demir ve çok vardiyalı operasyonda parça işleme alanında dişli çarklar, volanlar vb. gibi ondan üretilen bir dizi bileşen.

Şirket öncelikle tüm enerji türleriyle (elektrik yaklaşık yıllık 28 GWh, gaz yıllık 2,6 GWh, bölgesel ısıtma yıllık 2 GWh) toplam enerji tüketimini belirlemiştir. Şirketin neresinde ne kadar enerji kullanıldığına bakıldığında, elektrikle çalışan indüksiyon ocaklı izabe tesisinin toplam enerji miktarının %37'sinden biraz azını, ancak ağırlıklı olarak elektriği (yılda yaklaşık 10 GWh) oluşturduğu tespit edilebilmiştir.

Böylece, şirketin kendi kriterleri temelinde (burada toplam tüketimin %10'u), izabe tesisi önemli bir alan (ÖEK) olarak tanımlanmıştır. Şimdi "izabe" alanı için aşağıdaki noktalar tanımlanmalıdır:

  • İzabe tesisinin enerji tüketimi ve verimliliği üzerinde etkisi olan personel (tercihen karar vericiler)
  • Bir enerji performans göstergesi EnPI, örneğin eritilen ton demir başına kWh elektrik
  • İlgili değişkenler

Şirket bu nedenle eritme alanına bakar ve eritme performansını etkileyebilecek değişen faktörleri birlikte değerlendirir, örneğin ürün karışımı, yani etkin bir şekilde üretilen çelik kaliteleri.

Sonuç

Bir enerji yönetim sisteminin (EnMS) kullanılması genellikle basit organizasyonel önlemlerle önemli ve neredeyse maliyetsiz tasarruf potansiyeli sağlar. ISO 50001'in mevcut versiyonu, şirketlerin enerji tüketen varlıklarını en iyi şekilde kullanmalarına yardımcı olmayı ve süreç zinciri boyunca daha verimli enerji kullanımını teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Yeni, ortak Üst Düzey Yapı (HLS), ISO 9001, ISO 14001 veya ISO 45001 gibi diğer yönetim sistemi standartlarıyla uyumluluk yaratır; bu da entegre bir yönetim sistemini tanıtırken veya dönüştürürken ve uygularken gözle görülür bir avantajdır.

Man and woman with solar panels and wind turbine
Loading...

ISO 50001 Sertifikası

Akredite sertifikasyon için ne kadar çaba sarf etmeniz gerekiyor? Ücretsiz ve herhangi bir yükümlülük altına girmeden öğrenin.

DQS: Simply leveraging Quality.

DQS, ISO 9001, ISO 14001, ISO 45001 veya ISO 50001 gibi tüm yaygın yönetim sistemi standartları için DAkkS tarafından akredite edilmiştir. Belgelendirme öncesinde, bir ön denetim, güçlü yönleri ve iyileştirme potansiyelini belirlemek için ilk performans değerlendirmesi olarak hizmet edebilir. Daha büyük belgelendirme projeleri için gerçekleştirilebilecek proje planlama toplantısı DQS'i ve denetçinizi tanımak için değerli bir fırsattır. Sonraki sistem analizi (1. aşama denetimi), yönetim sisteminizi süreçleri, yönetmelikleri ve dökümantasyonla birlikte kaydetmeye yarar. Belgelendirme denetiminde (2. aşama denetimi), gerçek sistem değerlendirmesi gerçekleşir. Denetimler sonucunda tüm standart gereklilikleri karşılanırsa, uluslararası geçerliliği olan 3 yıl geçerli olacak sertifikanız düzenlenir.

Yazar
Tyrone Adu-Baffour

Çevre mühendisi, enerji verimliliği ve enerji yönetiminin yanı sıra sürdürülebilirlik alanında proje mühendisi olarak 10 yılı aşkın deneyime sahiptir. Enerji ve iklim yönetimi alanında DQS standart uzmanı ve ürün yöneticiliğinin yanı sıra ISO 9001, ISO 14001 ve ISO 50001 standartlarında da denetçidir.

Loading...