Normen stellen eisen aan producten, diensten, processen of systemen, die elk in een document zijn vastgelegd. Daarom hebben zij een belangrijke functie bij de uitwisseling van goederen, binnen bedrijfstakken en voor het beheer, bijvoorbeeld van de kwaliteit en de milieubescherming. Dergelijke documenten stellen handelspartners in staat om bij de uitwisseling van goederen naar gemeenschappelijke normen te verwijzen. Producten en diensten worden beter vergelijkbaar en veiliger omdat zij op basis van een norm kunnen worden gecertificeerd.

Wat is een DIN EN ISO-norm?

Dit is een nationale norm die hoofdzakelijk in Duitsland wordt gebruikt, of die wordt gepubliceerd ter voorbereiding van een internationale norm. DIN-normen worden gepubliceerd door het Duitse Instituut voor Normalisatie (DIN) in Berlijn. Indien het document de normafkorting "DIN EN" bevat, is het de Duitse variant van een Europese norm (EN) die door alle leden van de Europese normalisatie-organisatie (CEN) wordt aanvaard.

Als "DIN EN ISO" aan het documentnummer voorafgaat, komt het overeen met een wereldwijd toepasselijk document van de Internationale Organisatie voor Normalisatie (ISO). Voorbeelden zijn DIN EN ISO 14001 voor een milieubeheersysteem of DIN EN ISO 50001 voor een energiebeheersysteem. Als een ISO-norm ongewijzigd wordt overgenomen als nationale norm, is het een "DIN ISO"-norm, zoals DIN ISO 45001 voor veiligheid en gezondheid op het werk.

Als de gedetailleerde spelling ook een extra suffix bevat, bijvoorbeeld IEC, wijst dit op een gezamenlijke uitgevende instantie - in dit geval de Internationale Organisatie voor Normalisatie (ISO) en de Internationale Elektrotechnische Commissie (IEC). Een voorbeeld hiervan is de internationaal erkende norm voor informatiebeveiliging DIN EN ISO/IEC 27001.  

Vaak is de toepassing ervan slechts een aanbeveling en berust het gebruik ervan op vrijwillige basis. Dit is bijvoorbeeld het geval met ISO 9001 voor de implementatie en certificering van een kwaliteitsbeheersysteem. Het vrijwillige karakter kan echter tot op zekere hoogte worden beperkt indien een overeenkomstig certificaat een voorwaarde is voor een zakelijke relatie. Er zijn echter ook gebieden waarop de wetgever of de autoriteiten de toepassing van normen verplicht stellen, bijvoorbeeld in het geval van de naleving van de brandveiligheidsvoorschriften in Duitsland. Hier komt DIN 14095 om de hoek kijken, die eisen stelt aan brandplannen voor gebouwen.

 

Hoe komt een norm tot stand?

In principe kan een norm door iedereen worden geïnitieerd of aangevraagd. In de meeste gevallen wordt de aanvraag echter gedaan door verenigingen of bedrijven. Totdat de norm gepubliceerd en geldig is, wordt hij echter in de vakgemeenschap besproken en kunnen deskundigen de haalbaarheid ervan testen.

De weg naar publicatie van een Duits DIN-document kan als volgt verlopen:

1 Initiatie van een norm
Het normalisatievoorstel wordt ingediend en voorgelegd aan een van de 3.600 commissies van DIN voor verwerking.

2 Eerste ontwerp en discussie
De commissie produceert eerste ontwerpen waarover alle deskundigen het eens moeten worden. De bespreking van de inhoud vindt plaats in het openbaar. Bedrijven en consumenten hebben de mogelijkheid om als deskundigen deel te nemen aan de respectieve comités. Om de kosten zo laag mogelijk te houden, zijn het meestal verenigingen die vertegenwoordigers naar de comités sturen. Dit betekent dat niet elk bedrijf afzonderlijk een deskundige hoeft af te vaardigen.

3 Bekendmaking van het ontwerp
Nadat de ontwerpen ter beschikking van het deskundige publiek zijn gesteld, begint een periode van twee tot vier maanden. Binnen deze periode kunnen op- of aanmerkingen over het ontwerp worden gemaakt. De opmerkingen worden bekeken en als er verder geen bezwaren zijn, wordt het document gepubliceerd.


Uiterlijk na vijf jaar vindt een evaluatie plaats om te bepalen of de inhoud van de norm nog overeenstemt met de huidige stand van de techniek. Als er geen behoefte is aan aanpassing, blijft het document geldig tot de volgende herziening. Als uit de herziening blijkt dat een norm in zijn bestaande vorm niet langer voldoende nut heeft, wordt het document herzien of eventueel ingetrokken.

 

Hoe is een DIN EN ISO-norm gestructureerd?

In Duitsland is de structuur en ook het ontwerp van een norm zelf onderworpen aan een norm, namelijk DIN 820, die alle principes van het normalisatiewerk regelt.

Normen voor managementsystemen zijn ook onderworpen aan een uniforme basisstructuur met identieke kerninhoud en kernbegrippen, de zogenaamde High Level Structure (HLS). Deze werd in 2012 door ISO ingevoerd om de verschillende, onderwerpspecifieke normeisen beter op elkaar af te stemmen en de integratie in een reeds bestaand (geïntegreerd) managementsysteem te vergemakkelijken.

Loading...

De vijf belangrijkste ISO-normen in een visuele weergave

& de High Level Structure

Info-graphics over ISO 9001, ISO 14001, ISO 45001, ISO 50001 en ISO 27001

Nieuwere documenten hebben meestal een identieke structuur van hun inhoud. Het aantal hoofdstukken in het eisengedeelte wordt bepaald aan de hand van de behoeften van het onderwerp. Een norm kan een of meer bijlagen hebben, die ofwel normatief ofwel informatief van aard zijn. Als voorbeeld kan de structuur van de bekende norm voor kwaliteitsbeheer ISO 9001 worden genoemd:

(nationaal) Voorwoord
0. Inleiding
1. Toepassingsgebied
2. Normatieve referenties
3. Termen (verwijzing naar ISO 9000:2015)
Hoofdstukken 4 tot en met 10 - Eisengedeelte, toepassing van PDCA-cyclus:
4. Context van de organisatie
5. Leiderschap
6. Planning
7. Ondersteuning
8. Werking
9. Prestatie-evaluatie
10. 10. Verbetering
Bijlage A (informatief)
Bijlage B (informatief)
Referenties

Hoe worden normen geïdentificeerd?

Alle gepubliceerde normen zijn toegewezen aan een of meer regelgevingen, bv. DIN, DIN EN, DIN EN ISO, enz., meestal op basis van hun uitgeversafkortingen. Daarnaast is er een kenmerkend documentnummer, b.v. alle grote, certificeerbare ISO-normen voor managementsystemen eindigen op 01: 9001, 14001, 45001, 50001, 27001, enz. Verwijzing naar een deelnorm gebeurt door een koppelteken toe te voegen aan het documentnummer en een nummer dat de afzonderlijke delen identificeert, bijvoorbeeld DIN 820-1 (Normalisatiewerk - Deel 1: Principes).

Afhankelijk van de gedetailleerdheid van een normaanduiding kan ook de datum van uitgave worden vermeld. Hiertoe wordt aan het documentnummer een dubbele punt zonder spatie toegevoegd, direct gevolgd door het viercijferige jaar van uitgave, een koppelteken, en de tweecijferige maand van uitgave. Er zijn aanvullende aanduidingsregels voor het markeren van concepten of voorlopige edities.

Goed om te weten

Er zijn nu meer dan 34.000 DIN-normen in Duitsland. Ze worden allemaal gepubliceerd door de uitgeverij Beuth Verlag. Een groot deel van de producten die consumenten dagelijks gebruiken, is dus genormaliseerd - van schroeven tot schooltassen. Er zijn ook normen voor managementsystemen of voor de naleving van duurzaamheidsaspecten. Volgens DIN profiteert de lokale economie jaarlijks voor zo'n 17 miljard euro van normen.

Een van de bekendste normen in Duitsland is het DIN A4-formaat voor papier. Het werd al in 1922 ontwikkeld als onderdeel van de DIN A-serie en vastgelegd in DIN 476 (tegenwoordig is de A-serie opgenomen in DIN EN ISO 216). De norm zorgt ervoor dat alle documenten en schrijfpapier een uniform formaat hebben en probleemloos in elke printer of vouwmachine kunnen worden gebruikt.

dqs-empfang-r-suehring
Loading...

Expertise en vertrouwen

Al meer dan 35 jaar staan wij voor wie we zijn en wat we doen: Wij zijn uw specialist voor audits en certificeringen - voor processen en managementsystemen.

Auteur
Ute Droege

DQS-expert voor kwaliteitsmanagementsystemen, sinds lange tijd auditor en ervaren trainer voor ISO 9001.

Loading...